De eerste televisie in Vledder Dr.

Op 2 oktober 2011 is het 60 jaar geleden dat de eerste televisie-uitzending in Nederland plaats vond.

Voor de Tweede Wereldoorlog was Philips in Eindhoven al bezig met het ontwikkelen van televisie. De Tweede Wereldoorlog kwam en het werd op de lange baan geschoven.

In Nederland was na de oorlog het kabinet met premier Willem Drees aan het bewind. Willem Drees was een populaire premier met een sobere en zuinige levensinstelling, hij vond dat een luxe als televisie vlak na de oorlog niet gewenst was in de huiskamers van Nederland. Hij vond dat vanwege de vele bombardementen en armoede alom Nederland eerst weer opgebouwd moest worden. Daarom sloop de televisie pas op 2 oktober 1951 bij vijfhonderd Nederlandse huiskamers binnen.

De eerste uitzending vanuit het Gooi

De uitzendingen begonnen vanuit een kerkje te Bussum. Dit kerkje werd omgedoopt tot de ‘Irenestudio’. Minister J. Cals van Onderwijs Kunsten en Wetenschappen hield een inleiding en niemand kon zich een voorstelling maken van de zegetocht die dit medium zou maken op weg naar het jaar 2011.
De tv-zender stond te Lopik, er werd uitgezonden op kanaal 4 in de VHF-band. Verder dan ca 100 km kon met een goede antenne en bij gunstige weersomstandigheden een beeld met goede kwaliteit verkregen worden. In het begin waren er slechts 3 uitzendingen van enkele uren per week. Tientallen mensen stroomden bijeen voor etalages van radiozaken waar een televisie aan stond. Wat een wonder, het nieuwe medium!

De eerste televisietoestellen:

Vanaf oktober 1951 bracht Philips 2 typen televisies op de markt n.l.:
TX400U met 22 cm beeld, de TX500U met 31 cm beeld.
De verkoopprijzen waren resp. f 495, en f 697,-
De TX400U en heeft vanwege zijn vorm onder de verzamelaars de bijnaam ‘het kleine Hondehok’ gekregen en de TX500U ‘het grote Hondehok’.

Situatie in Vledder plm. 1950:

Vader Pieter Jan Stuiver (1910 – 1989) en moeder Hilly Stuiver-Vries (1912-2007) woonden met de kinderen Tiem (1939), Wim (1940) en Truus (1944) in de woning, Brink 3, tegenover de grote kei op de Brink. (zie familiefoto plm. 1950)

Vader Stuiver, zonen Tiem en Wim, moeder Stuiver, voor: dochter Truus

Achter dit pand stond een grote houten schuur die fungeerde als werkplaats en magazijn.

Toen onze vader begin van de jaren vijftig in de vorige eeuw voor zichzelf begon werd de grote slaapkamer aan de straatkant verbouwd tot winkel en dit bleek enkele jaren daarna al weer te klein te zijn en werd de slaapkamer er achter bij de winkel aangetrokken en toen nam de winkelruimte behoorlijk toe. (zie foto winkelpand).

Onze oom Frits, later conciërge aan de Rietvlechtschool te Noordwolde Fr. verzorgde de vertimmering. Hij was een man met gouden handen. De nodige humor die hij had is niet uit de familie weg te denken. Doordat de 2 slaapkamers op de begane grond winkel werden heeft hij op de zolder er 2 eenvoudige slaapkamers bijgemaakt.

Toen onze vader in 1951voor zichzelf begon had hij nog geen auto om naar de klanten te gaan. Hij had een Victoria bromfiets. Een fiets met buitenboordmotor die veel lawaai gaf. Wanneer we ‘s middags van de Lagere School naar huis liepen zie ik nog mijn vader voorbij tuffen,met een dikke leren jas aan en een alpinopet op zijn hoofd, buizen aan de bromfiets gebonden, grote leren fietstassen gevuld met gereedschap en soms met touw om de middel, over de schouders langs nog een doos met een stofzuiger op de rug bevestigd.

Enkele jaren daarna kwam er een bestelauto, via Koopmans bij Garage Greve Meppel gekocht, een kleine tweedehandse Ford bestelauto waar met grote letters Calvé Pindakaas op stond. Enkele maanden heeft mijn vader nog met deze reclame erop door de gemeente Vledder getoerd en daarna werden er reclameborden met de tekst Electro Technisch BureauP.J. Stuiver – Vledder bevestigd aan het imperiaal. Dit was een behoorlijke verbetering dan in weer en wind op de brommer naar de klanten.

Als buren hadden wij aan de éne kant in een fraaie oude Drentse boerderij de familie Hendrik Dekker (Hendrik en Aaltje met hun zonen Jo en Henk) en aan de andere kant in het pand annex Gemeentehuis de familie Koopmans (Jo en Annie met hun zoon Robert). Jo Koopmans, een vooruitstrevende ondernemer, had hier zijn eerste garage, taxibedrijf en ook nog een café. Henk Willems was daar een bekwame monteur.

Voor de eerste televisie-uitzending had vader Jan Stuiver al de Philips televisie TX500Uaangeschaft en deze stond bij ons in de woonkamer en het was een spannende aangelegenheid toen op 2 oktober 1951 de eerste bewegende zwart-wit beelden werden ontvangen. Als gezin waren we gekluisterd aan de buis.

De eerste tv in het gezin Stuiver

In de volgende jaren, wanneer er op 5 december een Sinterklaasuitzending was, hadden we soms wel 25 kinderen in de huiskamer zitten en dan stuurde mijn moeder Tiem of mij onder de uitzending naar Jaap en Antje van Rijsten, die een kruideniersbedrijf aan de andere kant van de Brink hadden, om een grote zak met pepernoten te halen en deze plotseling in de halfdonkere kamer rond te strooien. De verrassing was natuurlijk spectaculair.

Wanneer er een voetbaluitzending was b.v. Nederland-België huurde mijn vader ruimte in café Koopmans en werden de lage gymnastiekbankjes in rijen geplaatst en waren er zitplaatsen voor plm. 60 man. Een advertentie in de Vledder Post deed wonderen. De opkomst was groot. De eerste toekomstige kopers werden enthousiast gemaakt. En tijdens de pauze serveerde Annie Koopmans drankjes en verdienden op die manier ook het nodige.

De ontvangst

De eerste televisies waren uitgerust met een 4 kanalenkiezer (1, 2, 3 en 4). Op kanaal 4 bevond zich in Nederland de zender Lopik en op kanaal 2 bevond zich de Duitse zender Oldenburg.

Daar wij in Vledder buiten de reikwijdte van Lopik zaten was alleen goede ontvangst mogelijk bij gunstige weersomstandigheden. Je had met een hooggeplaatste antenne goede ontvangst bij strak droog weer maar ook bij zware mist. Daarom stond op een gegeven moment een 6 m lange buis met de nodige antennes erop bevestigd midden op het dak van het huis m.b.v. een speciale nokpan met een gat er in. De antenne was getuid met 4 draden rondom, 2 aan de schoorsteen en 2 aan de muur. Er zat voor televisieontvangst een Oldenburg-antenne en een Lopik-antenne op bevestigd en voor radio-ontvangst een FM-antenne. Het was een enorm gevaarte en een mooi landingspunt voor vogels.

Henk Waayer, geboren in Wapserveen, is op 16-jarige leeftijd in dienst getreden bij de fa P.J. Stuiver. Henk kwam vers van de Ambachtsschool in Steenwijk met het diploma elektromonteur op zak. Hij was behulpzaam bij het plaatsen van de tv-antennes op de schoorsteen van het ouderlijk huis, Brink 3 Vledder. Het waren acrobatische toeren gezien het feit dat Henk zo maar op de schoorsteen ging staan om samen met mijn vader Jan Stuiver de grote antennes te plaatsen. Je moest beslist geen hoogtevrees hebben. Henk Waayer is later een vakbekwame elektromonteur geworden en erg geliefd bij de klanten.

Henk Waayer, staande op de schoorsteen

Jan Stuiver, staande op de ladder

Om bij klanten thuis te demonstreren had mijn vader bij de smid Hendrik Haar een speciale beugel laten lassen die aan de bestelauto gemonteerd kon worden en hierop kon een uitschuifbare antenne van plm. 10 m gemonteerd worden. Zo ging mijn vader de boer op. Hij kondigde dit aan via een advertentie in de Vledder Post. (Zie advertentie)

Een enkele keer mocht ik als kwajongen mee om te helpen en keek vol verwondering hoe mijn vader een televisie demonstreerde bij de vrijgezel Jan Kuiper in Wapserveen. Deze kocht kort daarna ook een televisie.

Wim Stuiver

De eerste kopers van een televisie in het begin van de jaren vijftig waren de niet onbemiddelde vrijgezel Jan Kuiper in Wapserveen, ir. Wesseling in Frederiksoord, mevr. Ibelings in de Bult bij Eesveen, Albert Eleveld (getrouwd met Aaltje Kok), Jurrie en Hendrik Haveman in Vledder.

In het begin waren er maar weinig uitzendingen en in 1951 waren er slechts 500 televisies in Nederland en pas in 1960 was dit aantal gestegen tot plm. 1 miljoen. Het nieuwe medium televisie was voor de meeste mensen te duur en er waren slechts enkele uren uitzending per week.

De eerste omroepsters: Tanja Koen (NCRV), “Tante Hanny” Lips (KRO), Vertie Dixon (VPRO), Ageeth Scherphuis (AVRO) en Karin Kraaykamp (VARA)

In 1964 kwam er naast Nederland 1 een tweede programma bij,Nederland 2.

Kleurentelevisie kwam in 1967.

Omroepster Ageeth Scherphuis

Conclusie:

Degene die het eerste een televisie in Vledder had was de verkoper van de televisies zelf dus hoe kan het anders “Jan Stuiver” – P.J. Stuiver, Electro Technisch Bureau, Vledder.

De televisie is niet meer weg te denken uit onze samenleving. Het brengt informatie en ontspanning. Door het vele aanbod van zenders is er veel keuze en door het op de juiste manier te gebruiken is het een zeer goed medium.

© W.H.G. Stuiver, Havelte, maart 2011

Bron: Archief Museum “Radio-Wereld” - Havelte