Zelfbouw 1-Llamps Radio-ontvanger - 1924 – geschikt voor koptelefoonontvangst

“Schoonheid is beperking” is de leuze die geldt voor zowel bij het verzamelen van oude radiotoestellen als bij het bouwen van deze simpele radio-ontvanger uit 1924. (zie foto)

1-Lamps Radio Ontvanger volgens P.W. Harris - 1924

Als leidraad heb ik genomen het afgedrukte schema met bouwtekening van een primaire radio-ontvanger zoals vermeld in het boekje “Leidraad voor het zelf vervaardigen van draadlooze toestellen” door P.W. Harris voor Nederland voor Nederland bewerkt door ir. Max Polak. (Tweede druk febr. 1924)

In deze primaire honingraatontvanger is een triode geschakeld, waarbij deze radiobuis wordt gebruikt als teruggekoppelde versterker met roosterdetectie. D.m.v. de terugkoppelspoel wordt het signaal teruggekoppeld waarbij maximale versterking wordt verkregen tegen het punt waarbij genereren optreedt en “de Mexicaanse hond”zich laat gelden.

Tussen mijn oude onderdelen was voldoende aanwezig om deze radio-ontvanger te bouwen.

De onderdelenlijst luidt als volgt:

1. Simpel eikenhouten kastje

2. Plaat eboniet 16 cm breed en 25 cm hoog

3. Draaibare condensator 900 cm

4. Afstemknop met of zonder vertraging

5. Een beweegbare spoelhouder met handle

6. Een vaste spoelhouder

7. Set (10 stuks) Peeters spoelen (zie foto)

8. Regelbare gloeidraadweerstand 30 Ohm

9. Oud model Loewe roosterlekweerstand 3 MΩ

10. Oud model Alter roostercondensator 250 cm

11. Philips helgloeiende triode type E (vanaf begin 1923)

12. 4 stuks contactbussen voor de radiovoet

13. Hoogohmige koptelefoon met instelbaar membraam (zie foto)

14. bananestekerbusjes voor koptelefoon

15. Telefooncondensator 1000 cm

16. 6 stuks contactbussen rep 2 voor anodebatterij, 2 voor accu, 1 voor antenne en 1 voor aarde

17. Enkele meters vierkant of rond koperdraad

18. De afstemcondensator in het originele schema is 900 cm.

De zelfbouw:

M.b.v. de serie-parallelschakelaar in de antennekring heeft men een breed bereik in het Korte en Lange golfbereik. Helaas was ik niet in het bezit van een 900 cm afstemcondensator dus heb ik toegepast een 500 cm afstemcondensator.

Daar er weinig ruimte op het ebonieten frontplaatje overbleef heb ik de serie-parallelschakelaar achterwege gelaten. Daarom heb ik de antennespoel en afstemcondensator in serie geschakeld zoals in het schema linksonder. In de twintiger jaren was de benaming Midden Golf er nog niet, men sprak toen van het Kort en Lang. Met deze serieschakeling voor het Korte bereik en de toepassing van een antennespoel met nr. 100 en een terugkoppelspoel met nr. 75 heb ik prima ontvangst van Radio 1 (747 kHz) en Radio 5 (1008 kHz).

De aansluitingen: antenne, aarde en koptelefoon heb ik op de frontplaat gemaakt en de aansluitingen voor de gloeidraad- en anodevoeding op een ebonieten plaatje (2,3 cm hoog x 15,4 cm breed) aan de achterkant.

De bouw en het bedraden van deze ontvanger is een aangename bezigheid en te overzien (zie foto achterkant). De draadverbindingen heb ik zo kort mogelijk gehouden en op voldoende afstand van elkaar gemonteerd.

Het aansluiten:

Nadat de bouw van de ontvanger gereed is wordt het plaatspanningsapparaat (instellen op ca 60 Volt), de gloeidraadvoeding (4 Volt), de antenne en de aarde aangesloten. Vervolgens komt het grote moment: de hoogohmige koptelefoon opzetten, met de gloeidraadregelaar de helgloeier voldoende doen oplichten, met de afstemknop een Hilversumse zender opzoeken, met de terugkoppelspoel voldoende tegenkoppelen om voldoende sterkte te krijgen en ja hoor de Mexicaanse hond is duidelijk te horen.

Het geeft een fantastisch gevoel om op deze manier met een primitieve radio-ontvanger weer in contact te komen met het grote wonder van de radio!

© W.H.G. Stuiver, Diever, december 2001